تجهیزات پزشکی معرفی شده از مهمترین موارد برای انتقال هوایی بیمار میباشد .
هیچ تفاوتی نمی کند که بیمار در انتقال هوایی در شرایط بحرانی باشد یا در وضعیت پایدار. بهر حال تیم پزشکی هوایی ناچار هستند چندین علایم حیاتی را بطور مداوم زیر نظر داشته و کنترل نمایند.
قلب و عملکرد قلب بیمار جزو مهمترین موارد است که باید توسط تجهیزات پیشرفته تحت نظر قرار داشته باشد.
وضعیت تنفس بیمار از نظر تعداد و عمق نیز بصورت چشمی و بدون تجهیزات لازم قابل نظارت نمی باشد.
در انتقال بیماران چه توسط آمبولانس زمینی یا آمبولانس هوایی باید به این نکته توجه کنیم که عوامل متعددی وجود دارد که میتوانند وضعیت بیمار را دچار تغییرات ناگهانی قرار دهند و ما باید آمادگی لازم برای مقابله با انها را داشته باشیم.
نحوه جابجایی بیمار – تکان های ناشی از حمل و نقل – استرس – تغییر محیط – تغییر دما و ارتفاع از جمله مواردی هستند که در کسری از ثانیه موجب تغییرات شدید در وضعیت بیمار خواهد شد و اگر تجهیزات پایش و مراقبت لازم به بیمار متصل باشد میتوانیم با پیش بینی و پیشگیری از تغییرات نسبت به اصلاح آنها در زمان مناسب واکنش نشان دهیم.
بنابر این فقدان تجهیزات پزشکی لازم بار سنگینی را بر تیم پزشکی وارد آورده و میتواند مخاطرات جدی برای بیمار در بر داشته باشد.
بر اساس توضیحات فوق به معرفی برخی از مهمترین تجهیزات پزشکی مراقبتهای ویژه می پردازیم.
پالس اسکی متر – Puls Oximeter
نام دستگاهی است که از آن برای سنجش میزان اکسیژن اشباع خون استفاده می شود. عملکرد این دستگاه به این گونه است که پس از دریافت اطلاعات از طریق پروب دستگاه (که به محل مورد نظر (مانند انگشت) متصل شده است به وسیله کابل به برد اصلی دستگاه منتقل می شود و پس از آنالیز بر روی مانیتور دستگاه نشان داده می شود. در این دستگاه از تغییر ضریب جذب خون در اثر تغییر میزان اکسیژن اشباع شده استفاده میشود.
تاثیر هموگلوبین در انتقال خون
تقریبا 97 درصد از مقدار اکسیژنی که به بافت ها می رسد، از طریق ترکیب شیمیایی آن با هموگلوبین است. باقی 3 درصد آن از طریق حل شدن آن در آب پلاسما انتقال پیدا می کند.
اکسیژن به هموگلوبین به صورت سست متصل میشود و قابلیت بازگشت دارد ؛ یعنی واکنش آن تعادلی بوده و بازگشت پذیراست.
استفاده از این دستگاه برای تعیین درصد اکسیژن خون سریعتر و راحت تر نسبت به روشهای دیگر از قبیل نمونه گیری خونی و…بوده و میتوان کمبود یا ازدیاد اکسیژن (هیپواکسی- هایپراکسی ) در خون را مشخص کرد و نتیجه ی اکسیژن درمانی را مشاهده نمود.البته لازم به ذکر است که علاوه بر نمایش درصد اکسیژن در خون که میزانی در حدود 99 تا 96 درصد در یک انسان معمولی است این دستگاه میتواند Rate یا همان میزان ضربان قلب را نیز تعیین کند.
هرچند که معمولا مانیتورهای علایم حیانی مدرن دارای امکان نشانگر SPO2 نیز میباشند ولی حضور دستگاه پالس اکسی متر در آمبولانس هوایی از ضروریات بوده و ضریب اطمینان را دوچندان میکند.
مانیتور علائم حیاتی
مانیتور نشانگر امواج قلب و اندازه گیری فشار خون
Heart Monitor and Vital Signs
در حال حاضر مانیتورهای قلبی مجهز به آیتم هایی هستند که میتوانند چندین علائم حیاتی بیمار را همزمان نشان دهند. مانیتورهای قبل از این فقط موج ها یا به عبارتی اشتقاق های قلبی را نشان میدادند ولی خوشبختانه در مانیتورهای جدید میتوانیم با اتصال لیدهای مانیتور- کاف فشارخون و پروپ انگشتی به بدن بیمار بطور همزمان از چگونگی ضربان قلب- اندازه فشارخون و سطح اکسیژن موجود در خون مطلع گردیم.ضمن اینکه با ایجاد تنظیمات مناسب بر اساس وضعیت بیمار از آلارم ها و صداهای هشدار دهنده نیز استفاده کنیم تا به محض وقوع تغییرات از بروز آنها مطلع شده و اقدامات پزشکی مورد نیاز برای بازگرداندن اوضاع به وضعیت مطلوب را انجام دهیم.
یک مانیتور علائم حیاتی مدرن و پرتابل میتواند نقش مهمی در پایش وضعیت بیمار ایفا نماید.
ونتیلاتور- دستگاه تهویه و تنفس اتوماتیک- ventilator, Respirator
ونتیلاتورها وسایل کمک تنفسی هستند که نقش بسیار مهم و اساسی در پایدارسازی تنفس بیماران و مصدومین که از تنفس موثر و عمیق برخوردار نیستند دارند. بسیاری از صدمات ناشی از حوادث میتواند موجب ایست تنفسی برای مصدوم گردد. ضربه به سر- ضربه و فشار وارده به قفسه سینه- سوراخ شدن و پارگی یک یا هر دو ریه- شوک و بسیاری عوامل دیگر جزو این صدمات هستند. ایست تنفسی ناشی از سکته های قلبی و مغزی نیز از شایع ترین ایست های تنفسی است. بهرحال فرقی نمی کند که بیمار یا مصدوم به چه دلیل دچار ایست تنفسی شده است. برقراری مجدد تنفس از مهمترین وظایف تیم پزشکی برای نجات بیمار یا مصدوم است. اما پس از برقراری مجدد تنفس که توسط ماساژ قلبی و تنفس مصنوعی صورت میگیرد باید به شکلی مطلوب نسبت به پایدار سازی تنفس بیمار اقدام نماییم. در گذشته های نه چندان دور که تجهیزات تهویه اتوماتیک در دسترس نبود مجبور بودیم با استفاده از وسیله ای به شکل بالون که در ایران به آمبوبگ موسوم گردیده است با فشار دست تیم پزشکی این کار را انجام میدادیم و قطعا مشخص است که دست افراد پس از مدتی دچار خستگی میشد و تعداد و شدت فشار به بالون را تغییر میداد.
با اختراع تجهیزات تنفسی اتوماتیک پرتابل این فرصت به تیم پزشکی داده شد تا به گونه ای کاملا پایدار و منظم ، تنفس بیمار را به دستگاه اتوماتیک سپرده و خود بر صحت عملکرد آن نظارت داشته باشند.
دستگاه ونتیلاتور یا رسپیراتور یکی از مهمترین اختراعات مهندسی پزشکی میباشد . ما با استفاده از تنظیمات این دستگاه میتوانیم تعداد ، شدت و نظم تنفس را به شکل مطلوب ایجاد نماییم. این دستگاه از مهمترین تجهیزات پزشکی در بخش مراقبتهای ویژه است که ما در هواپیما و هلیکوپتر از انواع قابل حمل آن استفاده میکنیم که در عمل هیچ تفاوتی با مدلهای بیمارستانی ندارند. ونتیلاتورهای پرواز میبایست دارای تاییدیه های استاندارد برای کار در ارتفاع باشند.
الکتروشوک – Defibrillator
قلب یکی از حساس ترین اعضاء بدن میباشد که عملکرد آن تاثیر بسیار زیادی در عملکرد عضو مهم و حیاتی دیگر بدن یعنی مغز دارد. عملکرد قلب نه فقط بر روی مغز بلکه بر کلیه اندام و اعضاء بدن تاثیر گذاشته و افت عملکرد یا بی نظمی آن میتواند انسان را با صدمات جبران ناپذیر مواجه نماید.
این عضو حیاتی بسیار حساس بوده و در تمام طول شبانه روز باید بر اساس نیاز بدن با ریتم منظم و بدون توقف فعالیت کند. ریتم های قلب ما وقتی عصبانی هستیم یا وقتی در حال فعالیت ورزشی هستیم با ریتم قلبی در زمان آرامش و خواب کاملا متفاوت است و این عضو حساس در ارتباط مستقیم با مغز میتواند عملکرد خود را با شرایط بدن، متناسب نماید.
صدمات و بیماریهای مختلفی میتواند ریتم منظم قلب را دچار اختلال نموده یا متوقف نماید . تیم پزشکی باید در مواجهه با اینگونه موارد کاملا آگاه و مجهز باشند. یکی از تجهیزات پزشکی مهم که در بسیاری موارد میتواند با ایست قلبی مقابله نماید دستگاهی است به نام دفیبریلاتور یا الکتروشوک.
الکتروشوک دستگاهی است که بی نظمی های (آریتمی) بطنی را از بین میبرد. فیبریلاسیون بطنی زمانی رخ میدهد که فیبرهای عضلهٔ قلب به صورت نامنظم منقبض میشود. در حالت طبیعی، فیبرهای عضلات قلبی منظم منقبض میشوند و قانون «همه یا هیچ» بر آنها حاکم است (یعنی ابتدا سلولهای عضلانی دهلیزها و سپس سلولهای عضلانی بطنها منقبض میشوند).
در صورتی که بخش دهلیز قلب، دچار بی نظمی شود به آن “فیبریلاسیون دهلیزی” و در صورتی که در بطنها اتفاق بیفتد “فیبریلاسیون بطنی” نامیده میشود.
در فیبریلاسیون دهلیزی، قلب، هنوز قادر به پمپاژ مقداری خون هست و انقباض بطنها، فشار دستگاه خونرسانی را نگه میدارد. اما فیبریلاسیون بطنی بسیار خطرناک است و در اثر آن در عرض چند دقیقه، مرگ حادث میشود. دفیبریلاسیون یا الکتروشوک جهت اصلاح این وضعیت به کار میرود.
شوک اعمال شده به عضله قلب، همه فیبرها را به طور هم زمان منقبض میکند و در نتیجه همه فیبرها به “حالت بازیابی” میروند و امید است که بعد از آن به ریتم طبیعی خود بازگردند.
استفاده از دستگاه دفیبریلاتور نیازمند برخورداری از دانش پزشکی میباشد . امادر سالهای اخیر مدل هایی از این دستگاه تولید شده که هوشمند بوده و حتی افراد مبتدی و آماتور نیز با انجام دستورات دستگاه میتوانند تا رسیدن گروه پزشکی به بیمارانی که دچار ایست قلبی شده اند کمک نمایند.
دستگاههای هوشمند دفیبریلاتور به “AED” موسوم هستند.
در لیست تجهیزات پزشکی آمبولانس هوایی حتما یک دستگاه دفیبریلاتور مدرن و مجهز وجود دارد که دارای مانیتور قلبی و تجهیزات جانبی دیگر نیز بوده و میتواند در صورت خلل عملکرد دستگاههایی مانند مانیتور علائم حیاتی بعنوان دستگاه پشتیبان نیز خدمت نماید.
ایفیوژن پمپ ها – Infusion pumps
این دستگاه به کادر پزشکی کمک می کند تا زمان تزریق داروهای تزریقی مورد نیاز بیمار را مدیریت نمایند.
در بسیاری از درمان ها میبایست چرخهی درمان در یک زمان دقیق و مشخص کامل گردد و برخی داروها را نمیتوان به سرعت وارد بدن بیمار نمود.
قبل از اختراع این دستگاه مجبور بودیم داروی مورد نظر را با سرم مخلوط نموده و از طریق میکروست بصورت قطره شمار به بیمار تزریق کنیم ولی با استفاده از این دستگاه میتوانیم تنظیمات لازم برای زمان تزریق را تعیین و بقیهی کار را به سیستم هوشمند این دستگاه بسپاریم .
این دستگاه جزو تجهیزات پزشکی مهم محسوب شده و در بخش مراقبتهای ویژه بیمارستانها و در آمبولانس های زمینی و آمبولانس های هوایی مورد استفاده فراوان دارد ، و جزو تجهیزات پزشکی مهم میباشد.
معمولا در پروازهای آمبولانس هوایی تعداد چهار یا پنج دستگاه انفیوژن پمپ از انواع سرنگی و سِرمی در اختیار کادر پزشکی پرواز قرار دارد.
ساکشن پرتابل آمبولانس – Suction pump
دستگاه ساکشن جزو تجهیزات پزشکی مهم برای تخلیه ترشحات ریوی و مایعاتی که موجب اختلال در مسیر تنفس بیمار میگردد استفاده می شود.
معمولا دستگاههای ساکشن از یک یا دو مخزن جمع آوری و یک پمپ مکنده بهمراه رابط های شلنگی تشکیل شده اند.
پمپ ساکشن از طریق شلنگ های رابط با ایجاد فشار گرادیان هیدرواستاتیک منفی در ریه و مسیر تنفس اقدام به مکیدن مایعات نموده و مایعات از طریف همان شلنگ رابط به داخل مخزن وارد و جمع آوری میگردند.
این عملیات در باز نگه داشتن مسیر هوایی و تنفس بیمار نقش حیاتی دارد.
ساکشن های آمبولانسی با جثه کوچک ولی پرقدرت مورد استفاده در آمبولانس های زمینی و آمبولانس های هوایی هستند.
در تجهیزات پزشکی آمبولانس هوایی علاوه بر ساکشن های برقی که باطری های قابل شارژ دارند، از انواع ساکشن هایی که با فشار پا یا دست عمل مینمایند نیز وجود دارد.